 |
| Juf schrijft mee |
Waarom je met kinderen
moet meeschrijven
Soms denk ik dat het schrijfonderwijs enorm zou verbeteren als leerkrachten altijd zelf de schrijfopdrachten zouden uitvoeren die ze aan de kinderen geven. Dan zouden ze onmiddellijk merken wat een schrijftaak lastig, saai of leuk maakt. Ze zouden ook meer begrip krijgen voor waar kinderen mee worstelen bij schrijven, en waarvan ze juist genieten, en op grond daarvan kunnen bedenken welke voorbereiding, instructie en begeleiding nodig zijn bij het schrijven.
Maar er zijn nog meer redenen waarom het een goed idee is om met kinderen in de les mee te schrijven. Het is gewoon fijn om als kinderen in de kring of aan hun tafels stil aan het schrijven zijn, je zelf ook even te concentreren op een schrijftaak. In plaats van koffie halen of over schouders van kinderen gluren: maak gebruik van dat mooie stille moment, als alle hoofden over het papier gebogen zijn en je de hersens bijna hóórt werken, en neem tijd voor jezelf en je eigen schrijfplezier.
Het effect op de kinderen is vergelijkbaar met als jij ook in
je boek duikt tijdens het leeskwartiertje. Kinderen registreren dat jij
schrijven ook leuk en belangrijk vindt om te doen. Jouw enthousiasme is besmettelijk,
maar ook je nadenken, je geschrap en gepruts, je tevredenheid als je een goede
zin hebt geschreven. Lees wat Amerikaanse kinderen schreven over hun
meeschrijvende leraar:
Imitatie en intimidatie
In een groep 3 waar ik te gast was, zat ik tijdens een
taalronde naast twee jongetjes. We hadden een vertelronde gehad over het
onderwerp ‘helpen’. Om precies te zijn ging het over een keer dat je iemand
ergens mee hielp of iemand jou hielp. Er was van alles gepasseerd: helpen met
de tafel afruimen, maar ook het hok van de cavia schoonmaken of je speelgoed
opruimen. Ik zat lekker allemaal eigen help-ervaringen te tekenen op mijn
tekenlijstje: dat ik op het station eens een slechtziende man hielp met in de
juiste trein stappen, en dat mijn huisgenoot mij hielp bij het opruimen van de
afgevallen bladeren in ons tuintje. Op de tekenlijstjes links en rechts van mij
zag ik ineens ook treinen verschijnen en bezems met bladeren. Ze tekenden mij
gewoon na! En vertelden even later ook doodleuk dat zij een blinde man hadden
geholpen bij de trein. Dit imitatie-effect komt vooral voor bij jonge kinderen
en is vaak een reden voor leerkrachten om nooit zelf mee te doen, uit angst
voor imitatie. In dit geval was het inderdaad jammer dat die twee jongetjes
mijn lijstje natekenden, en zo hun eigen ervaringen vergaten. Maar de rest van
de groep zag alleen maar dat ik zat mee te tekenen.
Dat kinderen een hele tekst van de juf naschrijven heb ik
nooit meegemaakt, en hierbij vraag ik me bovendien af: kan het leerzaam zijn om
te imiteren? Imitatie kan ook betekenen: de kunst afkijken. Bij leren schrijven
speelt dat zeker een rol. Kinderen kunnen belangrijke sleutelzinnen,
signaalwoorden en andere schrijftaalkenmerken van jou overnemen en die in hun
eigen geheugen opslaan. Zo lang je ze niet intimideert door jouw prachtige
lange teksten met veel nadruk voor te lezen in de tijd die eigenlijk voor hun
teksten bedoeld was, is meeschrijven en ook mee-voorlezen de moeite waard.
De groep vragen om je
te helpen met het schrijven van een tekst
Een andere vorm van meeschrijven is: met zijn allen op het
(digi)bord een tekst schrijven. Samen schrijven beschouw ik als een belangrijke
instructievorm in de schrijfdidactiek, speciaal voor de zwakkere schrijvers in
je groep. Kinderen ervaren het vaak niet als instructie wanneer de leerkracht
ze vraagt om hem/haar met een tekst te helpen. Maar dat is het wel! Een
voorbeeld: tijdens een lessenreeks waarin kinderen leren historische biografieën te schrijven vraag ik kinderen uit groep 7
mij te helpen met mijn tekst over het leven van Aletta Jacobs. Ze hebben net
een schooltv-filmpje over haar bekeken, dus hebben enige kennis over dit
onderwerp. We hebben al een tekststructuur bedacht, waarin eerst de persoon en
zijn tijd kort worden beschreven, vervolgens de prestaties die hem tot een
bekendheid maakten, en tot slot een eigen visie op de betekenis van de persoon.
‘Hoe moet ik nou beginnen,’ vraag ik de kinderen en die komen onmiddellijk met
allerlei beginzinnen, waaruit ik kan kiezen als was het een doosje met
heerlijke bonbons. Net als bij bonbons, snijd ik er soms alleen een stukje af
om te proeven of hij lekker is. De kinderen zien zinnen verschijnen, weer
verdwijnen of veranderd worden. Ze bemoeien zich er mee. Daarbij denk ik hardop
na over de voors en tegens van een formulering. De kinderen helpen mij met
schrijven, en stiekem leer ik ze daarbij zelf schrijven…
 |
| Historische biografie geschreven samen met kinderen van groep 7 |
Maak van schrijven in je groep een steeds terugkerende,
spannende, plezierige activiteit waarin iedereen elke keer vooruitgaat, en creëer
zo, zoals Stephanie Parsons dat noemt in haar boek First Grade Writers (2005),
een community of writers waarin
kinderen niet alleen braaf taken uitvoeren maar samen iets leren waar ze op
meerdere plekken in leven en onderwijs iets aan hebben. Jij bent een belangrijk
lid van die schrijfgemeenschap!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten